Άγιος Αθανάσιος

I

(Ελληνική Σχολή Ρώμης). Ιδρύθηκε το 1576 από τον πάπα Γρηγόριο ΙΓ’ προς τιμήν του Έλληνα λόγιου I. Λάσκαρη. Είναι γνωστή ως Collegio Greco. Η σχολή παρείχε θεολογική μόρφωση σε ελληνόπουλα σύμφωνα με το δυτικό δόγμα και προετοίμαζε προπαγανδιστές και απολογητές της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας. Οι σπουδές διαρκούσαν 10 με 15 χρόνια και η διδασκαλία γινόταν στα λατινικά. Η σχολή άρχισε να λειτουργεί με 6 μόνο μαθητές, αλλά ο αριθμός τους γρήγορα πολλαπλασιάστηκε, γιατί, εκτός από τους Έλληνες, άρχισαν να γίνονται δεκτοί και μαθητές από άλλα έθνη (οι περισσότεροι όμως ήταν πάντοτε Έλληνες). Το διδακτήριο και ο ναός χτίστηκαν το 1600. Από τη σχολή αποφοίτησαν σπουδαίοι λόγιοι, όπως oι Λέων Αλλάτιος, Πέτρος Αρκούδιος, Ιωάννης Κωττούνιος, Νεόφυτος Ροδινός, Νικόλαος Κομνηνός κ.ά. Απόφοιτος της σχολής ήταν επίσης ο κατοπινός επίσκοπος Παΐσιος Λιγαρίδης, ο οποίος επέστρεψε στην ορθοδοξία και καταπολέμησε την παπική προπαγάνδα. Η σχολή περιέπεσε σε αφάνεια το 1773.

II

Ονομασία δώδεκα οικισμών.

1. Πεδινή κωμόπολη (υψόμ. 30 μ., 4.846 κάτ.) του νομού Θεσσαλονίκης. Βρίσκεται στα ανατολικά του ποταμού Αξιού. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Θεσσαλονίκης.

2. Πεδινή κωμόπολη (υψόμ. 90 μ., 3.465 κάτ.) του νομού Δράμας. Βρίσκεται στα νότια του Δοξάτου και πάνω στον δρόμο προς την Καβάλα. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Δοξάτου.

3. Πεδινός οικισμός (υψόμ. 100 μ., 111 κάτ.) στην πρώην επαρχία Λεβαδείας του νομού Βοιωτίας. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Κορώνειας.

4. Ορεινός οικισμός (υψόμ. 740 μ., 40 κάτ.) του νομού Μεσσηνίας. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Ανδανίας.

5. Ημιορεινός οικισμός (υψόμ. 280 μ., 15 κάτ.) στην πρώην επαρχία Λεβαδείας του νομού Βοιωτίας. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Κυρακίου.

6. Ημιορεινός οικισμός (υψόμ. 200 μ., 4 κάτ.) στην πρώην επαρχία Οιτύλου του νομού Λακωνίας. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Οιτύλου.

7. Πεδινός οικισμός (υψόμ. 40 μ., 311 κάτ.) του νομού Ξάνθης. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Τοπείρου.

8. Ημιορεινός οικισμός (υψόμ. 190 μ., 373 κάτ.) στην πρώην επαρχία Χαλκίδας του νομού Ευβοίας. Είναι χτισμένος στις νότιες προσβάσεις της Δίρφυος. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Διρφύων.

9. Ημιορεινός οικισμός (υψόμ. 180 μ., 130 κάτ.) στην πρώην επαρχία Βόλου του νομού Μαγνησίας. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Μηλέων.

10. Ημιορεινός οικισμός (υψόμ. 200 μ., 267 κάτ.) της Κέρκυρας. Βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού, στα νοτιοδυτικά του Παντοκράτορα. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Αγίου Γεωργίου του νομού Κερκύρας.

11. Ορεινός οικισμός (υψόμ. 740 μ., 212 κάτ.) του νομού Καρδίτσης. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Πλαστήρα.

12. Ορεινός οικισμός (υψόμ. 1.200 μ., 184 κάτ.) στην πρώην επαρχία Έδεσσας του νομού Πέλλης. Βρίσκεται στις πλαγιές της Πιπερίτσας και είναι το ορεινότερο χωριό του νομού. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Βεγορίτιδας.

III

Ονομασία αξιόλογων βυζαντινών και μεταβυζαντινών ναών.

1. Καστοριά. Μονόκλιτη ξυλόστεγη βασιλική του 14ου αι., κατάγραφη στο εσωτερικό. Οι άγιοι στις τοιχογραφίες της φορούν στρατιωτικά ή ενδυμασίες της βυζαντινής αυλής.

2. Γεράκι (Λακωνία). Ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς με τρούλο.

3. Κυδωνία (Κρήτη). Ιδρύθηκε περίπου το 1400.

4. Μονοδέντρι (Ζαγόρια). Ναός του 17ου αι., ρυθμού τρίκλιτης βασιλικής, με αξιόλογο ξυλόγλυπτο τέμπλο.